Inleiding

In de territoriale wateren van Finland liggen meer dan duizend wrakken uit verschillende perioden. Een ervan is van bijzonder belang: het wrak van een snauw in de Nauvo-archipel ten zuidwesten van het Finse vasteland. Het ligt op een diepte van veertig meter en lijkt in goede staat te verkeren. Dankzij historische documenten en maritiem-archeologisch onderzoek weten we dat het het wrak van een Nederlands zeilschip is, de Vrouw Maria.

De Vrouw Maria, een tweemaster, was een handelsschip dat in de herfst van het jaar 1771 onderweg was van Amsterdam naar Sint-Petersburg. In een stormachtige nacht leed het schip aan de rand van de Nauvo-archipel schipbreuk en zonk een paar dagen later. Volgens de aangiftegegevens van de Deense douane bij de Sont was het schip geladen met suiker, verfstoffen, zink en textiel, benevens los vrachtgoed waarvoor ongewoon hoge douanerechten moesten worden betaald. Die golden vermoedelijk de kunstschatten die de Vrouw Maria vervoerde en die bestemd waren voor Russische edellieden en de keizerin van Rusland, Catharina de Grote. Onder de kunstwerken bevonden zich onder andere 17e-eeuwse Hollandse schilderijen. Een deel van de lading is meteen na de schipbreuk geborgen maar het grootste deel is met het schip ten onder gegaan.

De Oostzee was in de achttiende eeuw al eeuwenlang een belangrijke handelsroute tussen West- en Noord-Europa, die behalve uitruil van goederen ook culturele uitwisseling bevorderde. In de loop der eeuwen waren vaste routes ontstaan waarlangs goederen, geld en kennis werden verspreid. De Vrouw Maria voer binnen dit netwerk, waarvan Nederland en speciaal Amsterdam een van de belangrijkste centra was. Het wrak vormt een authentiek, onbedorven stukje verleden dat mensen uit de eenentwintigste eeuw in de gelegenheid stelt iets van de alledaagse werkelijkheid van ruim twee eeuwen geleden te proeven.