De lading

De lading van de Burgzand Noord 10 bestond uit enige honderden "olijfkruiken". Kruiken van dit type zijn in veel, meestal Spaanse, scheepswrakken gevonden en ook op het land over de hele wereld.⁶ Dergelijke kruiken werden niet alleen voor het bewaren van olijven of olijfolie gebruikt. De kruiken in BZN 10 bijvoorbeeld bevatten waarschijnlijk een mengsel van bentonietaarde en urine, dat bij de productie van wol werd gebruikt.⁷ De kruiken verkeren in uitstekende staat - zelfs de manden, die van organisch materiaal zijn, zijn in de zachte, beschermende klei van de Waddenzee geconserveerd; ook de kurken zitten nog op de kruiken (afb. 6).

Een paar goed geconserveerde eikenhouten vaten in het wrak bevatten druiven en kleine visbotten. Een ander deel van het ruim, bij de boeg, diende voor kisten van grenenhout gevuld met plaatjes leisteen van schist in diverse vormen. Op de vindplaats is ook kookgerei aangetroffen, benevens voorwerpen van aardewerk en steengoed en negen ijzeren kanonnen met affuit. Het aardewerk dat bovenop het wrak is gevonden, dateert uit de twaalfde tot de negentiende eeuw, wat bewijst hoe dynamisch de Waddenzee en zijn stromingen zijn. Het meeste aardewerk dateert echter uit de tweede helft van de zeventiende eeuw en stamt uit Noord-Duitsland. Het is locaal vervaardigd rood aardewerk dat gewoonlijk niet werd verhandeld. Deze mengeling van vondsten van verschillende herkomst en uit verschillende perioden is op scheepswrakken in de Waddenzee eerder regel dan uitzondering. Op ten minste vier scheepswrakken in de buurt van de Burgzand Noord 10 zijn, dankzij de grote dynamiek van de getijdenbeweging, ongebruikte kalkstenen

pijpen uit het laatste kwart van de zeventiende eeuw met het merkteken EB gevonden.⁸

Tijdens het verkennende onderzoek werd ook een noot van een Midden- of Zuid-Amerikaanse palmboom (Orbigyna spec.) in het wrak gevonden (afb. 7). Hoe is een nootje zoals dit op een scheepswrak in de Waddenzee terecht gekomen? Het eerste waar je aan denkt, is dat de noot zich op de Burgzand Noord 10 bevond en mee naar de zeebodem is gezonken. Gedurende Tijdens de verkenning is het wrak echter niet verstoord en de noot werd op het zand bij het schip gevonden, dus zeker is dat niet. Een tweede mogelijkheid is dat de noot door zeestromingen is meegevoerd, want het is bekend dat Orbigyna-noten op die manier vele duizenden kilometers kunnen "reizen". Dan is er nog een derde mogelijkheid, namelijk dat de noot uit de vroege twintigste eeuw stamt. Tijdens de Eerste Wereldoorlog (1914-1918) werden namelijk andere soorten Orbigyna-noten, zoals de noten van de Cohune-palm (Orbigyna cohune), door Engeland geïmporteerd voor de productie van koolstoffilters voor gasmaskers. Was deze noot daar ook voor bestemd? Het zallastig worden de waarheid te achterhalen. Het is echter opmerkelijk dat er in twee andere Nederlandse scheepswrakken uit de tweede helft van de zeventiende eeuw Orbigyna-noten zijn aangetroffen waarvan vaststaat dat ze tot de lading van die schepen behoorden. Waarom Europeanen in die tijd Orbigyna-noten importeerden, is een vraag die we hopelijk nog eens kunnen beantwoorden.

6. Kruiken van dit type zijn ook gevonden in de wrakken van de San Diego, de San Esteban (1554) en de Trinidad Valencera (1588).

7. De witte pasta moet nog worden onderzocht.

8. Er is zelfs Romeins aardewerk op achttiende-eeuwse scheepswrakken aangetroffen.